فرمول های استهلاک

دلیل استفاده از استهلاک در علم حسابداری

در حسابداری هزینه خرید یک دارایی را در همان سال در ترازنامه لحاظ نمی کنند. زیرا هزینه بدهکاری و بستانکاری به شکل نامتعارف افزایش پیدا خواهد کرد. به همین دلیل هزینه خرید یک دارایی در طول عمر مفید آن سرشکن می شود. به طور کلی دارایی ها به دو علت مستهلک می شوند:

• استهلاک کلنگی: منظور از استهلاک کلنگی این است که ارزش یک دارایی به دلیل وجود دارایی دیگر به خطر می افتد.
• استهلاک طبیعی: از بین رفتن ارزش یک دارایی در طول زمان استهلا طبیعی نامیده می شود.

به جز دو مورد فوق می توان علت های دیگری را نیز برای مستهلک شدن دارایی ها در نظر گرفت که شامل عدم کفایت، پوسیدگی، زنگ زدگی و تقلبی بودن می باشد. توجه داشته باشید که خراب شدن یک وسیله به دلیل عدم استفاده صحیح از آن، استهلاک نامیده نمی شود. بلکه خرابی ناشی از استفاده نادرست می باشد.

مفهوم استهلاک صرفا برای کاهش هزینه دارایی های ثابت مورد استفاده قرار می گیرد. این روش سیستماتیک است و تا زمانی ادامه پیدا می کند که ارزش آن دارایی به صفر برسد. فرآیند استفاده از استهلاک به این صورت است که هزینه دارایی ثابت به درآمد حاصل شده از دارایی تبدیل می شود. در استفاده از فرمول های استهلاک باید بهای پرداخت شده برای خرید دارایی را منهای ارزش اسقاط آن و سپس تقسیم بر عمر مفید دارایی کنیم. با این فرمول بهای پرداخت شده سرشکن می شود.

 

انواع فرمول های استهلاک

محاسبه استهلاک به روش خط مستقیم

در این روش، ارزش یک دارایی در تمام طول عمر مفید آن یکسان درنظر گرفته می شود. به منظور محاسبه استهلاک سالانه باید مبلغ قابل استهلاک را تقسیم بر سال های عمر مفید کنیم. همان طور که اشاره شد، هزینه استهلاک در هر سال، یک مبلغ یکسان خواهد شد.

” مبلغ استهلاک = ( مبلغ خرید دارایی –ارزش افزوده) ÷ طول عمر مفید دارایی”

به منظور درک فرمول فوق باید یک مثال برای شما بزنیم. فرض کنید یک شرکت به مبلغ ۳۰ میلیون تومان تجهیزات خریداری کرده است و عمر مفید این تجهیزات ۵ سال است. ابتدا باید ارزش افزوده را از مبلغ خرید تجهیزات کسر کنیم تا بهای تمام شده بدست آید. سپس بهای تمام شده بر عدد ۵ ( عمرمفید) تقسیم شود.

محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی

در این روش، هزینه استهلاک هر سال، نسبت به سال قبل کمتر می شود. زیرا فرض بر این است که کارآیی دارایی های نو نسبت به دارایی های کهنه بیشتر است. از فرمول زیر برای محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی استفاده می شود:

” مبلغ استهلاک غ = (بهای تمام شده دارایی – مانده استهلاک ) × نرخ نزولی “

تصور کنید که بهای تمام شده خرید تجهیزات برای یک شرکت ۳۰ میلیون تومان است. نرخ استهلاک ۱۰% محاسبه می شود. طبق فرمول فوق، هزینه استهلاک هر سال نسبت به سال قبل کاهش پیدا می کند تا در نهایت به صفر برسد.

محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی مضاعف

از دیگر فرمول های استهلاک می توان به فرمول روش مانده نزولی مضاعف اشاره کرد. در این روش استهلاک با دو برابر کردن روش خط مستقیم محاسبه می شود. این شیوه روشی است که در سال های اولیه خرید دارایی ثابت و به منظور انتقال مالیات بر درآمد در سال های بعدی انجام می شود.

” استهلاک نزولی مضاعف = بهای تمام شده – استهلاک انباشته × ۲ ÷ عمر مفید “

محاسبه استهلاک به روش مانده سنوات

فرمولی که برای محاسبه استهلاک به روش مانده سنوات مورد استفاده قرار می گیرد به صورت زیر می باشد:

” جمع سنوات /  عمر مفید باقی مانده  × (قیمت تمام شده – ارزش اسقاط ) “

محاسبه استهلاک به روش میزان تولید

هر کدام از فرمول های استهلاک در شرایط خاصی کاربرد دارند. از فرمول محاسبه استهلاک به روش میزان تولید زمانی استفاده می کنیم که میزان بهره وری محصول در طول عمر، بر حسب میزان محصول تولید شده برآورد شود. این روش ارتباط مستقیمی به میزان تولید دارد و شرط استفاده از آن این است که بتوانیم میزان دقیق تولید را اندازه گیری کنیم.

” استهلاک دارایی: تولید طی عمر مفید ÷ (ارزش اسقاط – قیمت تمام شده خرید دارایی) “

 

ارزش اسقاط یعنی چه؟

بعد از آنکه فرمول های استهلاک را مورد بررسی قرار دادیم نوبت به این می رسد که به یک سوال مهم پاسخ دهیم و آن هم این است که منظور از ارزش اسقاط چیست؟ برای آنکه به درک بهتری از پاسخ این سوال برسید باید یک مثال برای شما بزنیم. تصور کنید که شرکت پنج سال پیش میزی به ارزش ۱ میلیون تومان خریداری کرده است و بعد از پنج سال که مستهلک شده قصد فروش آن را دارد. بر اساس استهلاکی که شامل میز شده قیمت فروش آن ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود. این موضوع به معنای ارزش اسقاط دارایی شناخته می شود.