مالیات بر ارزش افزوده جزو مالیات های غیرمستقیم به شمار می رود و یکی از مهم ترین منابع درآمدی دولت است. قوانین مختلفی در این زمینه تصویب شده که آگاهی از آن ها نه تنها برای فروشندگان و ارائه دهندگان کالا و خدمات، بلکه برای خریداران نیز الزامی است. از تصورات رایجی که در خصوص نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد این است که برای همه کالاها و خدمات ۹% درنظر گرفته می شود. در این مطلب به بررسی این موضوع از جوانب مختلف خواهیم پرداخت.
ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده به زبان ساده یعنی ارزشی که در فرآیند تولید یک محصول به آن افزوده می شود. البته این ارزش صرفا مخصوص به یک کالا نیست. بلکه منظور کل فرآیند تولید است. اگر بخواهیم به طور دقیق تر بگوییم که ارزش افزوده چیست؟ باید بگوییم که به افزایش ارزش پولی کالا طی مراحل تولید گفته می شود. هنگامی که کالا از یک مرحله تولید عبور می کند و به مرحله بعدی وارد می شود یک ارزش به آن افزوده می شود. در واقع ارزش افزوده را می توان به اختلاف بین ارزش محصول اولیه و محصول نهایی مرتبط دانست.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
این نوع مالیات به صورت غیر مستقیم است و به تمام کالا و خدمات که با پول رد و بدل میشود تعلق میگیرد. خریدار وقتی کالایی خریداری می کند، در ازای آن مالیات پرداخت می کند، این مالیات ها در مجموع قیمت تمام شده ی کالا محاسبه میشود و به فروشنده پرداخت می کند. فروشنده موظف است مالیات را به دولت پرداخت کند. دولت این نوع مالیات بر ارزش افزوده را طبق قانون مالیات و بنا بر تعداد شهرداری ها و استانداری تقسیم میکند. بیش از ۱۴۰ کشور در دنیا از این قانون حمایت می کنند.
گردشگران و توریستها وقتی به کشور سفر میکنند میتوانند برگه تفکیک مالیات و خرید را جدا دریافت کنند. اداره ی گمرک برای هر کالایی که وارد کشور میشود چه پستی از خارج کشور آمده باشد و چه واردات کالا باشد، مالیات بر ارزش افزوده دریافت می کند اما در کشورهای غربی از جمله اروپا در بخش اداره ی گمرکی خود خیلی از کالاها مالیات بر ارزش افزوده ندارند مثل بسته های خون با گروه های خونی مختلف، اعضای بدن جهت پیوند، کشتی های اقیانوس پیما و… . در برخی کشورهای هم برای مالیات بر ارزش افزوده استثنا دارند، مثل واردات وسایل پزشکی و دارو، مواد غذایی و… درصد مالیات بر ارزش افزوده بستگی به قوانین کشورها دارد.
تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده
در زمان هخامنشیان کتیبه های قدیمی پیدا شده که نشان میدهد در آن زمان هم مالیات بر ارزش افزوده از افراد گرفته شده است.
قرن پانزدهم در کشورهای اروپایی کتاب های قانون بر مبنای مالیات بر ارزش افزوده (مالیات بر فروش) نوشته شده است که از تمامی اشخاص گرفته می شده. همچنین در کشور آلمان در جنگ جهانی اول گرفتن مالیات الزامی بود و به ترتیب ۰.۲٪ ۲٪ ۵٪ محاسبه می شد. این مالیات همیشه روز به روز در حال افزایش بود و چیزی بنام مالیات نزولی نداشتند. مالیات بر ارزش افزوده جزو منابع اصلی دولت است.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات ارزش افزوده تولیدی: در این نوع، مالیات هم بر فروش کالای سرمایه ای و هم بر فروش کالای مصرفی اعمال می شود. بنگاه اقتصادی با خرید کالا هیچگونه اعتبار مالیاتی را بدست نمی آورد.
- مالیات ارزش افزوده مصرفی: تمام مخارج سرمایه گذاری ناخالص در کالاها و خدمات مصرفی حذف می شوند.
- مالیات ارزش افزوده درآمد: این نوع از مالیات، مالیات بر فروش تولید خالص کالاها می باشد و بعد از کسر هزینه استهلاک به سرمایه گذاری خالص، این نوع از مالیات به آن تعلق می گیرد.
مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ چند درصد است؟
در سال ۱۴۰۳ میزان مالیات بر ارزش افزوده با نرخ ۱۰% برای عموم کالاها محاسبه می شود. البته لازم به ذکر است که کالاهای محدودی وجود دارند که نرخ های متفاوتی برای آن ها درنظر گرفته می شود و برخی از کالاها نیز معاف از مالیات ارزش افزوده هستند. مودیان به منظور پرداخت مالیات ارزش افزوده برای کالاهای مشمول، باید اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر در سامانه مالیاتی به ثبت برسانند و پرداخت مبلغ آن را نیز انجام دهند. هرگونه تاخیر در پرداخت این مالیات جریمه های خاصی به دنبال خواهد داشت. اگر به هر دلیلی از نحوه تکمیل اظهارنامه مالیاتی آگاهی ندارید می توانید از شرکت نامدارگروپ که یک شرکت خدمات حسابداری محسوب می شود کمک بگیرید.
چه کالاهایی معاف یا مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید هستند؟
دلیل اصلی معافیت برخی از کالاها و خدمات از مالیات ارزش افزوده، حمایت از سبد مصرفی خانوار است. در ضمن مباحثی از جمله بیمه های زندگی، عمر و درمان نیز مورد بررسی قرار گرفته اند:
- برخی از کالاهای وارداتی که شامل مالیات ارزش افزوده می باشند در هنگام عرضه در بازار شامل این مالیات نخواهند بود.
- خدمات ورزشی (با دریافت مجوز از مراجع قانونی و ذیصلاح)، آب کشاورزی وبیمه آن ها، هتل هایی که دارای ۳ ستاره و پایین تر می باشند، از جمله مهمانپذیرها از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف هستند.
- قبلا محصولاتی مانند قند و شکر معاف از مالیات ارزش افزوده بودند. اما در سال ۱۴۰۳ مشمول هستند.
- طلا، جواهر و پلاتین از مالیات ارزش افزوده معاف هستند. اما مبلغی که به عنوان اجرت، کارمزد و سود در نظر گرفته می شود مشمول ۱۰% مالیات خواهد بود.
- شرکت های هواپیمایی مشمول عوارض ۵% بودند. اما همزمان با اجرای قانون جدید مالیات ارزش افزوده، به جای عوارض ۵%، مالیات ارزش افزوده به میزان ۱۰% جایگزین آن خواهد شد. این موضوع منجر به افزایش چشمگیر قیمت بلیط هواپیما شده است.
- مالیات بر ارزش افزوده روغن خام و دانه های گیاهی همچون سویا و کلزا از ۱۰% به ۱% کاهش پیدا کرده است که این موضوع می تواند منجر به ثبات قیمت یا کاهش قیمت شود.
روش محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در ایران
دو روش به منظور محاسبه مالیات ارزش افزوده در جهان وجود دارد که شامل روش تفریقی مستقیم و تفریقی غیرمستقیم می باشد:
- روش تفریقی مستقیم: در ابتدا مابه التفاوت مبلغ خرید و فروش را بدست می آوریم و عدد حاصله را در نرخ مالیات ارزش افزوده ضرب می کنیم. با استفاده از این روش، هر کدام از مراحل خرید و فروش کالا مسئولیت پرداخت ارزش افزوده ای که ایجاد کرده را عهده دار خواهد بود.
- روش تفریقی غیرمستقیم: در کشور ایران از روش تفریقی غیرمستقیم برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده استفاده می شود. به این روش اعتباری یا صورت حسابی نیز گفته می شود. بدین منظور هر بنگاه اقتصادی در هنگام خرید یک کالا، علاوه بر آنکه بهای اولیه ماده را می پردازد، باید مالیات ارزش افزوده آن را نیز به فروشنده بپردازد. علاوه بر آن باید در هنگام فروش کالا به مشتری این میزان از مالیات را از او دریافت کند. مابه التفاوت این دو مالیات (پرداختی به فروشنده و دریافتی از مشتری) محاسبه و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می شود.
مهلت تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
در انتهای هر فصل یعنی هر سه ماه یکبار، به مدت ۱۵ روز به صاحبین مشاغل فرصت داده می شود تا از طریق سامانه ارزش افزوده، اقدام به تکمیل اظهارنامه مالیاتی و سپس پرداخت مبلغ مالیات بر ارزش افزوده کنند. معمولا در شرایطی مانند تعطیلات عید نوروز، مهلت ارسال این اظهارنامه تمدید می شود.
سامانه مالیات ارزش افزوده چیست؟
سامانه ای که به منظور پرداخت مالیات ارزش افزوده در اختیار مودیان قرار می گیرد به آدرس www.my.tax.gov.ir می باشد. اگر مطالب قبلی وب سایت ما را مطالعه کرده باشید به خوبی با مراحل تکمیل اظهارنامه و ارسال آن به سامانه آشنایی خواهید داشت.
سازمان امور مالیاتی به منظور تکمیل و ارسال این اظهارنامه یک مهلت مقرر برای مودیان در نظر می گیرد و اگر آن ها در این زمان اقدام به انجام این کار نکنند، جریمه هایی برای آن ها درنظر گرفته خواهد شد که معمولا قابل بخشش نیستند. شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که اگر یک شخص حقیقی یا حقوقی در یک فصل فعالیت مالی نداشته باشد تکلیف او چیست؟ اگر این افراد می خواهند مشمول جریمه های احتمالی نشوند باید اظهارنامه را به طور سفید و همراه با مدارک مربوطه ارسال کنند.
نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
- مراجعه به سامانه my.tax.gov.ir
- انتخاب اظهارنامه ارزش افزوده در داشبورد خلاصه معاملاتی
- انتخاب پرونده موردنظر از بین فهرست پرونده های مالیاتی
- ورود به سامانه ارزش افزوده بعد از انتخاب پرونده اطلاعات پایه، اعضاء و شرکاء
- انتخاب ” تسلیم اظهارنامه عادی” بعد از ورود به سامانه ارزش افزوده
- وارد کردن سال عملکرد و دوره مورد نظر و انتخاب گزینه ” ورود”
- بررسی صحت اطلاعات و تکمیل موارد ناقص
- وارد کردن اطلاعات مربوط به خدمات معاف، مشمول، فروش و صادرات کالا، خرید و واردات کالا و انتخاب گزینه ثبت موقت و تایید اظهارنامه مالیاتی
- نمایش میزان مالیات قابل پرداخت توسط مودی در انتهای اظهارنامه در جدول ب
- نمایش مالیات قابل پرداخت توسط سیستم
- تایید اطلاعات نمایش داده شده توسط مودی و انتخاب گزینه تایید و مرحله بعد
- ارائه پیش نمایش از اطلاعات وارد شده و انتخاب گزینه تایید نهایی و ارسال اطلاعات
- امکان دریافت کد رهگیری از انتهای صفحه و انتخاب گزینه هایی همچون صدور الکترونیکی قبض پرداخت مالیات و پرداخت عوارض
اگر مودی مبلغی را به طور اضافه پرداخت کرد می تواند درخواست انتقال اضافه پرداختی به دوره بعدی را استرداد وجه را داشته باشد. سازمان امور مالیاتی موظف است به مدت ۳۰ روز مبلغ را به حساب شما عودت دهد. در غیر این مکلف به پرداخت جریمه به حساب شما خواهد بود.
رسیدگی به مالیات بر ارزش افزوده
- تراز آزمایشی حداقل چهار ستونه در سطح کل، معین و تفصیلی برای فصول سال به ترتیب (سال موردنظر)
- تراز آزمایشی حداقل چهار ستونه در سطح کل، معین و تفصیلی سالانه قبل و بعد از بستن حساب های موقت ( سال مالی مورد نظر)
- گردش حساب درآمدهای عملیاتی برای فصول سال به ترتیب ( سال موردنظر)
- گردش حساب درآمدهای غیرعملیاتی برای فصول سال به ترتیب ( سال مورد نظر )
- گردش حساب مالیات بر ارزش افزوده برای فصول سال به ترتیب ( سال مورد نظر )
- ارائه اولین و آخرین صورتحساب رسمی فروش برای فصول سال به ترتیب
- ارائه صورت وضعیت های ارسال برای شرکت های پیمانکاری
- تصویر فاکتور خرید منجر به ایجاد اعتبار مالیاتی
- تصویر تمام برگه های سبز گمرکی و مدارک مرتبط با ایجاد اعتبار مالیاتی
- ارائه تصاویر اسناد فروش دارایی های ثابت ( بهای تمام شده کالای فروش رفته، ارزش دفتر و بهای فروش)
- گردش حساب سود و زیان انباشته و حساب تعدیلات انباشته
- گردش موجودی کالا و مواد
- محاسبه بهای تمام شده کالا و خدمات ارائه شده
- تصویر اظهارنامه عملکرد ( سال مورد نظر )
- تصویر گزارش حسابرسی های مالی
- تصویر برگ تشخیص عملکرد
- تصویر صورتحساب های بانکی و مغایرت های احتمالی
- تکمیل فرم های مربوطه
الزامات خریدار در مورد ارزش افزوده
در صورت خرید کالا یا دریافت خدمات از تامین کننده ای که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده می باشد رعایت سلسله مراتب زیر ضروری است:
- دریافت فاکتور رسمی با دارا بودن اطلاعات کامل از جمله نام خریدار وفروشنده، شماره سریال، تاریخ، شناسه ملی خریدار و فروشنده و …
- دریافت گواهی ارزش افزوده تامین کننده با داشتن تاریخ مشخص
- استعلام اعتبار گواهی ارزش افزوده از طریق https://www.evat.ir
- وارد کردن اطلاعات تامین کننده در نشانی فوق و اطمینان از صحت اطلاعات مندرج در فاکتور
در صورتی که اطلاعات تامین کننده صحت داشت وجه فاکتور، مالیات ارزش افزوده و عوارض تحت عنوان پیش پرداخت در شرکت در حساب باقی می ماند و در هنگام ارسال اظهارنامه این اعتبارات پرداخت می شوند و از تعهدات شرکت کسر شده و مابه التفاوت آن به اداره ارزش افزوده پرداخت خواهد شد.
در ضمن کپی فاکتور و مدارک اعتبار تامین کننده در اداره ارزش افزوده شناسایی و ثبت می شود و سپس بایگانی و نگهداری خواهد شد. در هنگام رسیدگی اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، این مدارک از سوی ممیزان مالیاتی مطالبه خواهد شد.
مدارک مورد نیاز برای رسیدگی مالیات بر ارزش افزوده
- تراز آزمایشی برای چهار فصل
- تراز آزمایشی در سطح کل، معین تفصیلی سالیان قبل و بعد *از بستن حسابهای موقت
- خدمات و فروش در چهار فصل
- درآمدهای غیر عملیاتی در چهار فصل
- گردش حساب در چهار فصل
- عکس اولین و آخرین فاکتور در فصل ها
- تصویر صورت حساب
- مدارک ایجاد اعتبار مالیاتی
- گردش حساب سود وزیان
- تکمیل فرم ها
- محاسبه ی قیمت ها
بدون دیدگاه